Uw biologische klok (ook wel bioritme genoemd) in de hersenen regelt onder andere uw slaap-waakritme of slaapcyclus: dit betekent wanneer u in slaap valt en weer wakker wordt. Wanneer deze klok ontregeld is, raakt uw slaap-waakritme verstoord. Hier reageert uw lichaam op door andere lichaamsprocessen zoals de spijsvertering, hormoonspiegels, het immuunsysteem en de gemoedstoestand ook te verstoren.
Op deze pagina leest u over de oorzaken en gevolgen die een biologische klok stoornis kan veroorzaken én hoe het Zaans Medisch Centrum hiervoor de beste hulp biedt.
Last van andere slaapproblemen? Bekijk alle slaapstoornissen hier.
Ga snel naar:
Bioritme is een aangeboren mechanisme waarbij allerlei lichamelijke functies in een bepaald ritme plaatsvinden. Deze hormonen zorgen ervoor dat u minstens één keer per etmaal (24 uur) moe wordt en één keer per etmaal een impuls krijgt om weer wakker te worden.
Een bioritme of biologische klok wordt ook wel uw slaapcyclus of slaap-waakritme genoemd. Wanneer dit niet gebeurt of niet op tijd gebeurt, heeft u een biologische klok stoornis.
Heeft u slaapklachten? Dan zou het best kunnen zijn dat u te maken heeft met een biologische klok stoornis.
Oorzaken van biologische klok stoornissen zijn:
- De biologische klok kan tijdelijk ontregeld raken door het verschuiven van tijd. Bijvoorbeeld bij een jetlag na een vlucht over tijdzones of door nachtdiensten.
- Bij een vertraagde slaapfasesyndroom (delayed sleep phase disorder, kortweg DSPD) valt u te laat in slaap en heeft u moeite om op een sociaal wenselijke tijd op te staan. Dit komt doordat de biologische klok naar achter is geschoven. Als u eenmaal slaapt, slaapt u vaak goed door. Mensen met DSPD voelen zich doorgaans een (extreem) avondtype. De oorzaken van deze aandoening zijn veelal onbekend. Bij 40% van de mensen is het erfelijk, en komt het vaker in de familie voor. Een gebrek aan zonlicht overdag of teveel zonlicht ‘s avonds kan de aandoening verergeren.
- Bij het vervroegde slaapfasesyndroom (advanced sleep phase disorder, kortweg ASPD) valt u vroeg in slaap en wordt u ‘s ochtends veel eerder wakker dan de meeste mensen. Mensen met ASPD voelen zich vaak een (extreem) ochtendtype. Dit komt doordat de biologische klok naar voren is verschoven. De oorzaak is veelal onbekend maar vaak wel erfelijk. Het wordt het gelinkt aan de aanmaak van melatonine op de verkeerde tijd. Factoren als stress en werkdruk kunnen deze aandoening verergeren.
- Bij ‘free running disorder’ (ook wel ‘non-24 hour disorder’ genoemd) is er vaak geen pijl op te trekken, wanneer u wel of niet in slaap kan vallen. Hierdoor loopt het slaap-waakritme af en toe wel en af en toe niet in het bioritme. Oorzaken hiervan kunnen neurologische aandoeningen zijn. Zoals Alzheimer, autisme of hersenletsel. De kans op deze aandoening groeit met de leeftijd, omdat je dan ook meer kans hebt op deze ziektes.
Bij een verstoord bioritme zijn de gevolgen vaak:
- Een ander slaap-waakritme
- Slaapproblemen
- Concentratieproblemen
- Verstoringen in eetpatroon en stoelgang
- Hoofdpijn
- Prikkelbaarheid
- Stemmingswisselingen
- Chronisch slaaptekort
- Vaak nachten overslaan
- Slaperigheid overdag en slapeloosheid in de nacht
Om uw bioritme weer de goede kant op te krijgen hebben we alvast vijf tips op een rij gezet die u thuis kunt implementeren. Zo worden de gevolgen hopelijk meteen al wat minder.
- Ga zoveel mogelijk op vaste tijden naar bed en sta op vaste tijden op.
- Gedraag uzelf overdag wakker, ga sporten en beweeg genoeg zodat u ‘s avonds uitgeput naar bed gaat.
- Pak overdag zoveel mogelijk daglicht en doe de gordijnen open. Ga in de zon zitten als die er is.
- Zorg ervoor dat u ‘s nachts ook echt kunt slapen. Schaf donkere gordijnen aan en gebruik oordopjes.
- Probeer ook in het weekend regelmaat te houden met de bedtijden.
Deze slaapstoornissen kunnen u in uw dagelijks functioneren belemmeren. Mogelijk heeft u last van problemen op werk en met sociale verplichtingen. Dat is helemaal niet raar als u slecht slaapt. De deskundigen van het Slaap Waak Expertisecentrum helpen u graag om de draad weer op te pakken.
Zo kunnen we u onder meer helpen met chronotherapie. Dit is de behandeling voor slaapstoornissen die zich richt op het ‘resetten’ van de biologische klok. Dat doen we onder andere door aanpassingen in uw slaapschema, lichttherapie, bewegingsadviezen en eventueel medicatie. Ook kan een melatoninebepaling nodig zijn. Voor deze bepalingen hebben wij een samenwerking met Chrono@work, die de melatoninebepalingen uitvoert. Benieuwd naar de mogelijkheden voor u?
Anderen lazen ook:
